Stof is alomtegenwoordig. Vooral in het huishouden is iedereen waarschijnlijk wel eens geconfronteerd met stofvlokken of andere vormen van stof. Maar stof komt ook voor in de industrie en in de natuur. Maar wat is stof precies?
Stof zijn in principe de kleinste deeltjes die in vaste vorm bestaan en door hun geringe gewicht zeer lang in een gas, waaronder de lucht, kunnen blijven zweven. Huisstof bestaat voornamelijk uit huidschilfers, die zowel van mensen als van huisdieren afkomstig kunnen zijn. Maar ook haren, vezels van kleding, spinnenwebben en tal van andere materialen kunnen stofdeeltjes achterlaten.
Het grove stof
Trouwens, huisstof is zogenaamd grof stof. Dit betekent dat de afzonderlijke deeltjes een grootte van ten minste 10 micrometer hebben. Dergelijk stof is in kleine hoeveelheden onschadelijk voor de gezondheid, omdat de deeltjes meestal aan de neusharen en de slijmvliezen in de neus-keelholte blijven kleven.
Het fijne stof
Naast grof stof bestaat er ook zogenaamd fijn stof met deeltjes van minder dan 10 micrometer. Over de gezondheidsrisico’s van fijn stof wordt nog steeds heftig gedebatteerd, maar het staat vast dat de deeltjes gemakkelijk in de longen terechtkomen. Bij grote blootstelling kan schade aan het orgaan niet worden uitgesloten. Kleine hoeveelheden kunnen echter meestal zonder problemen door de longen zelf worden afgebroken. In het dagelijks leven komt fijnstof vooral voor in de uitlaatgassen van auto’s. Door de zeer kleine deeltjesgrootte kunnen zelfs filtersystemen meestal niet voorkomen dat fijn stof in de lucht terechtkomt.
Stofdeeltjes kunnen zelfs kleiner zijn dan 0,1 micrometer, die deskundigen dan ultrafijne deeltjes of nanodeeltjes noemen. Deze deeltjes komen voornamelijk voor bij chemische reacties, bijvoorbeeld in metaalrook of technisch roet. Nanodeeltjes komen in het dagelijks leven echter zelden voor. Vaak klonteren ultrafijne deeltjes kort na hun vorming samen tot grotere deeltjes, die dan weer voldoen aan de definitie van fijn stof.
Mogelijke gevolgen voor de gezondheid zijn nog niet definitief opgehelderd, zelfs niet voor nanodeeltjes. In principe kan echter worden gezegd dat de aard van een deeltje belangrijker is dan de grootte ervan. Niet-giftige materialen zijn over het algemeen relatief ongevaarlijk, zelfs in de vorm van ultrafijne deeltjes, terwijl giftige deeltjes gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid, zelfs als zij de longen niet bereiken.